Нa трибината „Предизвиците на преведување на европските јазици“, дел од проектот „Прошетка низ Европа“, што се одржа денеска во Центарот за дизајн и иновации „Јавна соба“, учествуваа повеќе преведувачи, лектори, уредници и претставници од издавачките куќи.

На трибината беа отворени повеќе прашања што се однесуваат на процесот на работа и предизвиците со кои се соочуваат при адаптирањето на европските дела на македонски јазик.

„Во Македонија постои доминација на преведувачи од англиски јазик, а издавачите почесто се одлучуваат да изберат дело за кое можат со леснотија да најдат квалитетен преведувач, отколку да ризикуваат со целиот процес при преведување на делото“, вели Ана Чаловска – преведувач од англиски јазик и одговорна за авторски права во издавачката куќа „Арс Ламина – публикации“.

На трибината се разговараше и за дилемите при користење на слични изрази или синоними, одговорноста на преведувачот при преводот на делото, како и соработката помеѓу авторот и преведувачот и помеѓу издавачот и преведувачот.

Во однос на квалитетниот превод, уредничката Билјана Црвенковска наспомена дека интервенцијата на уредникот во преводот може да направи голема разлика, особено во задржување на стилот и дискурсот, културолошкиот контекст и поетиката на авторот. „Уредникот е последниот бедем во преводот на одредено дело. Тој е врвот на пирамидата, ја носи сета одговорност до финалниот изглед на делото“, вели Билјана Црвенковска, уредник во издавачката куќа „Арс Ламина – публикации“.

Општ заклучок беше дека за квалитетен превод од клучно значење е добро екипиран тим, составен од преведувач, уредник, лектор и стручни соработници, кои ќе бидат одговорни за работата на едно дело. Затоа, најдобрата практика е поставување микротимови од почетокот на процесот, во кои сите вклучени ќе бидат во постојана корелација и комуникација.

„Значајно е и да се има доволно време за целиот процес на работа на делото, затоа што кратките рокови се непријател број еден на добриот превод“, вели Лилјана Шијаковиќ преведувач од германски јазик.

Проектот „Прошетка низ Европа“ на издавачката куќа „Арс Ламина – публикации“ опфати издавање на повеќе современи романи од европски автори, како дел од истоимената едиција, организирање конкурс за дизајн на корици, трибини, работилници и други активности.

Изданијата од едицијата „Прошетка низ Европа“ во книжарницата „Литература.мк“ во текот на денешниот ден ќе бидат со намалени цени.

Утре (вторник, 18 јули), во Центарот за дизајн и иновации „Јавна соба“, со почеток од 10.30 часот, ќе се одржи трибина на тема предизвиците во преведувањето на европските јазици. На трибината ќе учествуваат повеќе преведувачи од различни европски јазици, а модератор ќе биде Ана Зафирова.

Трибината е дел од проектот „Прошетка низ Европа“ на издавачката куќа „Арс Ламина – публикации“. Како дел од овој проект, „Арс Ламина“ издаде повеќе современи романи од европски автори, како дел од истоимената едиција, а организираше и конкурс за дизајн на корици за овие дела.

 Во рамките на оваа едиција се и пет романи („Чувар“ – Петер Терин, „Кратка теорија за патувањето и пустината“ – Кристијан Крусат, „Градот Бохејн“ – Кевин Бери, „Аматер“ – Жан Бак и „Најмал отпор“ – Ада Дјоруп), добитници на Наградата за литература на Европската унија (European Union Prize for Literature), чиешто издавање беше потпомогнато од програмата „Креативна Европа“ на Европската унија.

Покрај преведувачите и лекторите, на трибината свое учество ќе земат и домашни издавачи, писатели и читатели. Тие ќе разговараат на повеќе прашања: превод од ретките јазици, надменоста на англискиот јазик како урнек при превод на „малите“ јазици, дилеми при користење на слични изрази или синоними, соработката помеѓу писателот и преведувачот и помеѓу издавачот и преведувачот, кое е „дозволеното“ ниво на редактура и јазична редакција на преводот итн.

Во текот на целиот ден, во „Јавна соба“ ќе биде поставена и изложбата на корици на романи од едицијата „Прошетка низ Европа“, дела на студентите кои учествуваа на конкурсот за дизајн, а најдобрите решенија беа наградени и објавени како корици на книгите од оваа едиција.

Изданијата од едицијата „Прошетка низ Европа“ во книжарницата „Литература.мк“ во текот на утрешниот ден ќе бидат со намалени цени.

Креативните решенија за корици на романи од едицијата „Прошетка низ Европа“, во издание на „Арс Либрис“, дел од Арс Ламина публикации оваа недела ќе бидат изложени во во книжарницата „Литература.мк“ на ул. Македонија.

Изложените корици се дела на студенти кои учествуваа на конкурсот за дизајн организиран од Арс Ламина публикации, а најдобрите решенија беа наградени и објавени како корици на книгите од едицијата „Прошетка низ Европа“.

Конкурсот беше отворен за студентите од сите факултети и од сите области, кои сакаа да се вклучат во изработка на креативни визуелни решенија во областа на издаваштвото. На него се пријавија 28 студенти, кои аплицираа со едно или со повеќе решенија за понудените романи, а пристигнаа 85 оригинални идејно-графички решенија за корици за петте романи од едицијата „Прошетка низ Европа“.

Наградени беа: Катерина Трајановска, Ангела Симоновска, Прокопие Ќаев и Александра Новеска. Нивните решенија се најдоа на кориците на пет книги од оваа едиција, составена од литературни дела од различни европски автори, добитници на Наградата за литература на Европската унија (European Union Prize for Literature). Издавањето на овие книги беше потпомогнато од програмата „Креативна Европа“ на Европската унија.

Во рамки на Летниот саем на книгата во City Mall

Во понеделник, 12 јуни 2017 година, во рамки на летниот саем на книгата во Сити Мол ќе биде поставена изложба на корици на книги од едицијата „Прошетка низ Европа“. Кориците се дела на студенти кои аплицираа на отворениот конкурс што го организираше издавачката куќа „Арс Ламина публикации“ минатата година, а петте најдобри беа наградени и објавени во едицијата.

Издавачката куќа „Арс Ламина публикации“ избра пет наградувани литературни дела со Наградата за литература на Европската унија (European Union Prize for Literature) од различни европски автори и ја создаде едицијата „Прошетка низ Европа“ за која распиша „Конкурс за дизајн на корица“ за изработка на предлог-дизајн корици за овие романи.

Конкурсот беше отворен за студентите од сите факултети и од сите области кои сакаат да се вклучат во изработка на креативни визуелни решенија во областа на издаваштвото. На него се пријавија 28 студенти кои аплицираа со едно или повеќе решенија за понудените романи, а пристигнаа 85 оригинални идејно-графички решенија за корици за петте романи од едицијата „Прошетка низ Европа“. Победници на „Конкурсот за дизајн на корица“ се Катерина Трајановска, Ангела Симоновска, Прокопие Ќаев и Александра Новеска.

Делата од eдицијата „Прошетка низ Европа“ се всушност прошетка низ приказни, искуства и вредности на современиот европски граѓанин и има цел да го одведе читателот на книжевно патување низ различните културни предели на Европа. Издавањето на едицијата претставува дел од проектот „Креативна Европа“, поддржан од EACEA (Едукативна, аудиовизуелна и културна извршна агенција) при Европската комисија за литературни преводи на европски автори на македонски јазик. Како дел од мисијата на овој проект, „Арс Ламина публикации“ го објави „Конкурсот за дизајн на корица“ за изработка на креативни визуелни решенија во областа на издаваштвото.

Луксембуршката литература ја открива историјата, културата и јaзикот на еден народ што е далечен за нас, независно што не одвојуваат неколку часови удобен авионски лет. Но, присуство на етаблираниот автор Жан Бак на Саемот на книгата во Скопје како да ни отвори нови хоризонти. Со добитникот на Европската награда за литература во 2010 година за романот „Аматер“ разговараме на неговите теми, книги, преводи, фотографија.

Господине Бак, ваш фокус се литературата, но и фотографијата. Дали постои некаква разлика помеѓу вашите пристапи кон нив, бидејќи во вашиот роман „Аматер“ очигледни се рефлексии на филмската уметност?

Жан Бак: Уште од почетокот на моето детство непрекинато ме интересираше фотографијата и тоа му должам на татко ми, но и на општествените околности во кои пораснав. Челичната индустријата во Луксембург го обележа идентитетот на целиот регион, бидејќи се мешаше во секојдневниот живот на луѓето. Челичната индустријата во Луксембург уште од почетокот ги користеше филмот и фотографијата за промотивно-комерцијални цели, а првиот индустриски филм во државата произлегува од неа. А што се однесува до мене, јас како дете ја добив желбата, гледајќи го татко ми како развива фотографии во кујната и таа никогаш не ме напушти. А истото важи и за филмот. Додека растев чувствував голема страст за филмовите од новата авангарда, од Фландрија, од Италија, особено од италијанската кинематографија, посебно од Серџо Леоне, пропушив поради Серџо Леоне… Така што бев многу близок до овој медиум и кога го создадов „Националниот визуелен центар“, носев одреден багаж.

„Аматер“ е роман што нас нè запознава со Луксембург и општествено-политичките состојби, односно студентските протести. Ваша автобиографска приказна, што го изразува вашиот левичарски став, пресликан во ликот на Роза?

Жан Бак: Целата книга е автобиографска. Мојата девојка Роза ја замислив небаре постои. Она што е чисто автобиографско, се разбира, се штрајкот, демонстрациите, дејствата против оние… што ги имавме во средните училишта… Јас бев дел од тоа, но никогаш не бев во првите редови. Секогаш бев во третиот ред. Но, бев поддржувач на ова движење. Чувствував дека е многу важно да се реагира на движењето и да се има весник на слободата. Замислете, живеете во Луксембург и црквите, властите и институциите издаваат весници и ви кажуваат што да правите, како да се смеете, како да мечтаете, како да трчате, како да спиете и како да живеете, така што наеднаш ние добивме списание направено од студенти, исклучително од студенти, што беше сосем неверојатно, пишувавме што сакаме и така верувавме и така пишувавме за она што беше погрешно во овој весник, во ова списание.

Ја добивте Европската награда за литература во 2010 година за вашиот роман „Аматер“. Што е придобивката од овие награди?

Жан Бак: Оваа награда е навистина од голема корист. Книгата досега е преведена на шест јазици. Издадена е во шест држави, така што тоа е апсолутно неверојатно. Имавме можност да ја издадеме и во САД, исто така. Наградата беше значајна на три нивоа. Мене ми беше многу важна зашто никогаш досега немам освоено награда, бев апсолутно пресреќен, и долго време, со недели, не се симнав од облаците, така што тоа беше страшна мотивација за мене, страшна, силна мотивација да продолжам да пишувам. Второто ниво беше промоцијата во Луксембург, но најважното е создавањето на мрежата за превод и пласман на книгата.

Чувствувате ли недостаток ако пишувате на германски и луксембуршки јазик?

Жан Бак: Направив личен избор да пишувам на луксембуршки и да пишувам на германски јазик. Сакам целосно да го доловам јазикот, сакам да работам со јазикот, сакам сè од тоа што го дава тој, а луксембуршкиот е мал јазик, загрозен јазик, но исто така и многу деликатен јазик и можете чудесно да си играте со него и можете да замислувате, можете да создавате, можете да замислете сè што сакате и тоа за мене е голем предизвик. Од друга страна, издадов три романи на луксембуршки јазик и престанав. И почнав да пишувам на германски јазик. Конкуренцијата е најважната награда на светот кога пишувате на германски јазик и тоа ми е дополнителна мотивација да го туркам јазикот понатаму, да создавам со него и да го користам како израз колку што можам посилно.

Ја видовте книгата преведена на шест јазици. Имате ли некои посебни барања во врска со преведувачите? Им давате ли насоки? (н.з., преводот од германски на македонски јазик го направи Ксенија Чочкова)

Жан Бак: Преведувањето е она што не можам да го контролирам, не можам да го следам кога се преведува на унгарски, чешки, македонски или српски. Не ги разбирам овие јазици. Но, кога го дадов на еден луксембуршки преведувач, посветив внимание да го преведе на германски јазик, да ми направи превод на германски јазик за мене. Ѝ обрнав внимание дека преводот на овој роман на германски јазик не е баш ист со оригиналот на луксембуршки, но многу е близок. Но, не можете да преведувате од луксембуршки јазик збор по збор… Морате да одите многу блиску до оригиналниот контекст и морате да читате малку поинаку. И тогаш обрнав внимание дека сите преведувачи, додека контактирав со нивните издавачи, дека преведувачот треба да ми напише е-порака и дека треба да воспоставам добар контакт со него.

Но, сите други ваши книги се напишани на луксембуршки дијалект, а оригиналната приказна на Аматер е напишана на германски јазик пред повеќе од 30 години.

Жан Бак: Да, оригиналната приказна беше напишана на германски јазик. Беше напишана кога јас бев средношколец, имав еден германски наставник кој ни кажа да ја напишеме. Така што, сакав… Мене ми беше сосем нормално, мошне нормално, да се држам до германскиот јазик во оваа приказна. Друга приказна, што ќе излезе сега во септември, е за австрискиот поет Георг Тракл и овој поет исто е од германското говорно поднебје, така што мојот роман за Тракл е напишан на германски јазик, исто така. Па, следната книга што ќе излезе ќе биде на германски јазик.

Што ново се создава, кои емоции и размисли ќе бидат следно ставени на хартија?

Жан Бак: Имам една книга посветена на австрискиот поет Тракл, кој е од Салцбург. Всушност, во 1978 година имавме направено филм за него, во 2015 година го посетивме семејството во Салцбург и добив инспирација да направам книга за него. Идејата ми беше да видам како неговата поезија функционира во денешното современие. Промоцијата на оваа книга ќе биде во Салцбург на 30 октомври. Работам и на книга на кратки и долги приказни на германски, што се веќе во фаза на уредување. Имам и книга со 28 приказни на луксембуршки, два романа – едниот за италијански мигранти (како и моето потекло), кои доаѓаат во Луксембург откако ги изгубиле родителите во земјотрес во осумдесеттите години од минатиот век, и другиот за германски учител кој доаѓа да живее и да работи во Луксембург и како гледа на Луксембург низ очите на еден странец.